“Зямля Валкалацкая, зямля ўкаханая!”

Гэты паэтычны радок, што даў назву сённяшняму артыкулу, належыць пяру паэта  Вінцэнта Яна Пяткевіча. З аповеду пра жыццё і дзейнасць творцы з Валкалатчыны, мы распачынаем сёння  новую рубрыку “Дакраніся да вытокаў”. У далейшым плануем размяшчаць пад ёй матэрыялы, якія датычацца цікавых гістарычных момантаў і сённяшняга дня раёна, а таксама расказы пра вядомых людзей краю, фотаздымкі прыгожых краявідаў нашай зямлі, вершы мясцовых аўтараў і шмат чаго іншага, што паслужыць высокай мэце – выхаванню любові да родных вытокаў, з якіх пачынаецца Радзіма.

Вельмі спадзяёмся на вашу дапамогу, паважаныя чытачы. Каму, як не мясцовым жыхарам, больш вядома мінуўшчына сваёй вёскі, цікавыя людзі ў ёй, прыгожыя ўзлескі, чыстыя крынічкі. Пішыце нам, а лепш тэлефануйце па нумары 2-13-67.

Першым аўтарам новай рубрыкі стаў настаўнік з Мядзеля Іван Драўніцкі. Ён даслаў нам гістарычныя матэрыялы, якія датычацца жыцця і паэтычнай дзейнасці Вінцэнта Пяткевіча. Знайшоў ён іх у кніжцы на польскай мове, якая складаецца з 68 старонак. Многія з іх прысвечаны Валкалаце. У прыватнасці, надрукавана “Апісанне Валкалаты”, “Гісторыя ўзнікнення  Валкалацкага касцёла”, “Успаміны аб Валкалаце”, “Храналогія ксяндзоў, якія працавалі ў Валкалаце”, “Каляндарык святаў, якія адзначаюцца ў Валкалаце”.

Аўтар кніжкі Вінцэнт Ян Пяткевіч нарадзіўся 4 чэрвеня 1888 года ў вёсцы Дзягілі (зараз Мядзельскага раёна). Потым сям’я пражывала ў наваколлі Валкалаты – Весялусе. З 26  лістапада 1909 года па 5 лістапада 1912 года Вінцэнт служыў у царскім войску. На фотаздымку ён адлюстраваны ў форменным адзенні з нашытымі галунамі. Ён піша, што апошні раз наведаў Валкалацкі касцёл 19 студзеня 1913 года і праз месяц эмігрыраваў у ЗША у пошуках лепшай долі. Чым займаўся ў замежжы,  дакладна сказаць нельга, але відаць, што працаваў і вучыўся.

У жніўні 1925 года ў Нью-Йорку Пяткевіч выдае сваю кніжку вершаў. На яе вокладцы – выява Валкалацкага касцёла і ўласная пячатка Пяткевічаў, што сведчыць аб пэўнай заможнасці гэтых людзей.

Аўтар з замілаваннем гаворыць пра мілую сэрцу малую радзіму. У звароце піша: “Валкалата! Айчына мая, ты з’яўляешся як здароўе, перанясі маю душу засмучаную да зялёных палёў, да лясных пагоркаў”. Ці вось урывачак. “Памятаю, як сёння, калі я быў малым хлапчуком, як мы ехалі на калёсах. Маці, старэйшы брат і я. Было гэта 15 чэрвеня 1899 года. Я ўпершыню ўбачыў з віржанскага ўзгорка прыгожы белы мураваны Валкалацкі касцёл. Ехалі мы прыгожым гасцінцам, абсаджаным палісадай, як вянком. Паабапал расло збожжа – Божы дар…”

Вялікі сум па радзіме гучыць у вершы “Развітанне”. Пераклад з польскай мовы зрабіў Іван Драўніцкі.

Будзь здаровы, о, любы мой краю,

Вас памятаць буду

                             без перастанку!

Мілыя Дзягілі, зямны мой раю,

Мядзел,

     дзе дрэмляць бацькоў астанкі.

Будзь здаровы, о, любы мой краю,

Нізкі паклон ад мяне для радзімы!

А маё сэрца поўна адчаю

Пад чужым небам,

                        з людзьмі чужымі.

Дрэвы і кветкі, я вас жагнаю,

І цябе жагнаю, мая Валкалата.

Ад шчырага сэрца людзям жадаю

Жыці шчасліва, жыці багата.

Чароўныя спевы

                      дзягільскіх птушак,

Пяшчотны пошум нашых бярозаў

І на чужыне лашчыць мне вушы,

А з вачэй градам ліюцца слёзы.

Будзь жа здаровы,

                           любы мой краю,

Зямля дзяцінства і маладосці…

Сябе ў замежжы я адчуваю

Ой! Не тутэйшым,

                          а толькі госцем!

У заключэнне піша: “О, Валкалата і народ валкалацкі! Калі наш народ людскі, то па-людску пра нашу натуру адгукаюцца і на другім зямным паўшар’і, і за акіянам.”

Выдадзеную кніжку Пяткевіч пераслаў у падарунак некаму з родных або сяброў на радзіму. Захавалася яна ў куфэрку Серафімы Сіскевіч 1913 года нараджэння з вёскі Крапіўне. Бабуля зберагла яе для нашчадкаў В. Пяткевіча, які так славіў сваю радзіму:

Зямля Валкалацкая,

                             зямля ўкаханая!

Як ты прыгожа Богам убраная,

Быццам дзяўчына

                    ва ўборы святочным,

У вянку з ружаў лашчыш

                                       мне вочы.

Тамара АЛЬШЭЎСКАЯ.