Плеяду победителей олимпиад подготовила Марина Козловская из Докшицкой СШ № 1

Не адзін вучань настаўніцы СШ № 1 г. Докшыцы Марыны Казлоўскай стаў пераможцам алімпіяд па беларускай мове і літаратуры. У апошнія гады плён прыносіць праца з дачкой – адзінаццацікласніцай Марыяй. Гаворым з імі пра мову.

Карэспандэнт: Марына, як знайшлі сваю беларускасць?

Марына: Мне пашанцавала вучыцца ў профільным класе, дзе беларуская мова выкладалася пяць разоў на тыдзень. У 90-я гады падобных профіляў у школах не было, наш Глыбоцкі раён, адкуль я родам, стаў пілотным у гэтым кірунку. У выніку як мінімум трое з нашага класа паступілі на факультэт беларускай мовы і  літаратуры – настолькі настаўніца прывязала нас да прадмета. І наогул, прафесія педагога ў той час была досыць папулярнай. Напрыклад, на мой факультэт Віцебскага ўніверсітэта конкурс складаў тры з паловай чалавекі на месца. У школьныя часы я таксама паспяхова ўдзельнічала ў алімпіядах. Памятаю, у раёнцы нават артыкул выйшаў з гэтай нагоды: “Малайчына, Марына!” Дык вось, мая беларускасць была акрэслена ў школе, і я не проста паступала ў ВНУ, а свядома выбірала прафесію.

Кар.: А ты, Маша, ужо вызначылася з паступленнем?

Маша: Мой выбар адназначна будзе звязаны з лінгвістыкай. І
люблю я не толькі беларускую мову, але і англійскую. Хаця да англійскай адразу прыхільнасці не было. І толькі дзякуючы настаўнікам, якія імпанавалі, я перагледзела свае адносіны да прадмета.

Марына: А гэта як правіла: падабаецца настаўнік – падабаецца ўрок. Перад педагогам і стаіць такая задача: перш-наперш быць цікавай асобай і ўлюбіць вучняў у свой прадмет.

Кар.: Маша, як робіць гэта твая мама?

Маша: Яна высокаарганізаваны чалавек. Час на яе ўроках распісаны па хвілінах, з кожным працуе індывідуальна. Не спяшаецца ставіць дрэнных адзнак, з вучнямі, якія гэтага заслугоўваюць, застаецца пасля ўрокаў, каб выправіць становішча, дапамагчы.

Марына: У нізкіх адзнаках вінавачу сябе: чаму не зацікавіла, не прымусіла? Пачынаю з сябе. Пра індывідуальны падыход усё так. Маша, напрыклад, займаецца па асобным плане – алімпіядным. Праграму падрыхтоўкі да цэнтралізаванага тэсціравання яна ўжо засвоіла.

Маша: Наш клас – профільны, вывучаем на павышаным узроўні беларускую мову і іншыя прадметы. Да таго ж мама ў нас класны кіраўнік.

Кар.: Хвалюешся, калі мама вядзе заняткі?

Марына: Хвалюецца. Можа паправіць, калі патрэбна (смяецца).

Кар.: Алімпіядная падрыхтоўка не заканчваецца на ўроках?

Марына: Ёсць яшчэ факультатывы, дзе зноў-такі рыхтую для сваёй алімпіядніцы дадатковыя заданні. Самастойная праца – залог поспеху. Мая роля – накіраваць, скарэкціраваць. Бацькі, настаўнікі, павінны навучыць дзяцей працаваць, каб у дарослым жыцці яны не разгубіліся. А мастацкая літаратура фарміруе іх светапогляд, станоўча ўплывае на выхаванне высокамаральных якасцей.

Кар.: Што дае ўдзел у алімпіядзе?

Марына: Сацыялізацыю – вопыт узаемадзеяння. Уменне выступаць перад аўдыторыяй. Хто ведае, з якой трыбуны давядзецца трымаць слова ў далейшым?

Дыплом на абласным этапе вызваляе ад школьнага экзамена – Маша, напрыклад, у 9-м класе не здавала беларускую мову, аўтаматычна атрымала дзясятку. Дыплом І ступені ў вобласці дае 100 балаў на ЦТ. Такую ж прэференцыю можна атрымаць з дыпломам любой ступені на заключным этапе.

Маша: А якая атмасфера ў гурце алімпіяднікаў! Адчуваецца знітаванасць, падтрымка – і ніякай канкурэнцыі. Асабліва ў фінале. Калі была на абласных зборах, мела магчымасць наведваць заняткі выкладчыкаў Віцебскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Машэрава, пажыла ў інтэрнаце. Паспытала смак студэнцтва. Як прыемна было чуць, калі з усіх бакоў лілася чыстая літаратурная мова!

Кар.: Дома ў вас таксама гучыць літаратурная?

Марына: Паміж сабой з Машай размаўляем граматна – нам абедзвюм на карысць.

Маша: І з татам таксама, калі абмяркоўваем літаратурныя творы, – ён усе кніжкі з дамашняй бібліятэкі перачытаў па пяць разоў! А вось з бабуляй – на трасянцы.

Марына: І я люблю трасянку – гэта мова нашага асяроддзя. Нават кніжкі пішуць на ёй. Спакойна размаўляю па-руску – гэта не прынцыпова, якой мовай карыстацца, у нас дзве дзяржаўныя. А вось выкладаць падабаецца толькі беларускую. Калі працавала ў Глыбоцкім раёне намеснікам дырэктара школы і рускім моваведам, як жа я марыла выкладаць родненькую! У Докшыцах мне пашчасціла – у першай школе вяду свае любімыя прадметы ўжо дваццаць два гады. На нас, настаўніках, ляжыць вялікая адказнасць прывіць маладому пакаленню любоў да ўсяго беларускага, каб захаваць сваю нацыянальнасць. Дарэчы, выпускнікі нашай школы ў асноўным здаюць ЦТ менавіта па беларускай мове. І гэта заслуга настаўнікаў.

Маша: У 6-м класе я пайшла на алімпіяду па беларускай мове не вельмі ахвотна. Проста каб падтрымаць маму. Моцным стымулам для мяне сталі перамогі яе вучаніцы Вікі Чарнухі. І паступова я так уцягнулася ў рабочы працэс, што гэта стала ладам жыцця. Не ўяўляю сябе без алімпіяднага руху.

Марына: Вікторыя цяпер студэнтка філфака БДУ. Вывучае беларускую філалогію і ў паўсядзённым жыцці размаўляе толькі па-беларуску. Як і мой выпускнік Уладзіслаў Труханаў, які і ў сацыяльных сетках піша на беларускай мове. Уладзіслаў, дарэчы, быў дыпламантам ІІІ ступені на ўзроўні рэспублікі з даследаваннем “Жыццё і творчасць Леанілы Чарняўскай”. Мы доўга працавалі на гэты вынік.

У мяне ўсе класы добрыя, у кожным можна вылучыць адораных дзяцей, каб рыхтаваць да алімпіяд.

Кар.: Якія незвычайныя заданні выконвалі докшыцкія ўдзельнікі алімпіяды на выездзе?

Марына: Вікторыя Чарнуха “вяла” дыялог з Максімам Багдановічам. Маша складала п’есу, дзеючымі асобамі ў якой выступалі караткевіцкія жанчыны з гаротным лёсам, а “сустрэліся” яны… ля докшыцкай крыніцы.

Кар.: Як Маша шліфуе англійскую мову?

Маша: Размаўляю, вяду перапіску са сваімі родзічамі з Аргенціны, з сябрамі па Інтэрнэце з Індыі, ЗША, іншых краін.

Кар.: Ці хапае часу на захапленні?

Маша: Спяваю ў фолк-групе “Пацеркі” ў дзіцячай школе мастацтваў, у тым ліку сольна.

Марына: Маша сур’ёзна займаецца самаўдасканаленнем. Добра вучыцца, паспяхова ўдзельнічала ў алімпіядах па іншых прадметах. “Чалавек можа ўсё. Межаў яго сіле няма, калі наперадзе агонь надзеі”, – казаў Уладзімір Караткевіч. А надзеі ёсць.

Ніна КРУКОВІЧ

Фота аўтара