Редакция побывала у счастливой женщины Докшицкого района Марии Калита

Калі разгарнуць уяўны саматканы дыван жыцця Марыі Каліта, жыхаркі вёскі Малажане, што ў Крулеўшчынскім сельсавеце,  рознакаляровыя гады сплятуцца на ім у дзівосныя  ўзоры. А калі раскласці на гэтым дыване  яе набыткі, мабыць, сярод іх знойдзем скарбонку, напоўненую мудрасцю, сонечнага  зайчыка  яе светаўспрымання, а таксама  жбанок з чыстай, гаючай любоўю, з якога п’е сама і сілкуе ўсіх сваіх родных і блізкіх людзей. Ды і знаёмым-незнаёмым з таго жбанка перападае. У чысценькай і цёплай хатцы гутарым з Марыяй Аляксандраўнай “за жыццё”.

Пра ўзрост
– Старасць? Нічога страшнага. Мне вось у красавіку 88 гадоў споўніцца. Ёсць хваробы, вядома, – цела ж зношваецца. А толькі кожны ўзрост па-свойму харошы, і ў кожным ты для нечага прыдатны. Страта сіл, хваробы даюцца для таго, каб чалавек спыніўся, не мітусіўся, жыў павольна і ранейшае жыццё пераглядаў: папраўляў, што можна паправіць, каяўся ў тым, што ўжо паправіць нельга, успамінаў добрае, маладзейшых нечаму вучыў, бачыў тое, што раней за работай некалі было ўгледзець. А часта нейкія хваробы ды немачы мы самі на сябе наклікаем. Я во, калі пазванілі мне, што прыедзеце, расхвалявалася, карвалон піла (звонка смяецца). А навошта, каб хто папытаўся? Ці ж у газеце не гэткія людзі?

Пра перажытае
– Ох, шмат чаго перажыла на вяку, але, як удумаюся, усё было добра.
Аптымістычнае “ўсё добра” Марыя Аляксандраўна за час размовы паўтарыла некалькі дзясяткаў разоў, сама таго не ведаючы, што пацвярджае гэтымі словамі: жыццё навокал нас не такое, якое ёсць, а такое, якое мы бачым.
– Родам я з Верацеяў, – працягвае, – са шматдзетнай сям’і. Замуж пайшла ў 22 гады. Іосіф мой аказаўся заюшысты (гэта значыць, рашучы, хуткі ў выкананні задуманага): як сустрэліся на танцах у Порплішчы, дык увесь вечар не выпускаў мяне з рук. Хутка і вяселле згулялі. Добрая з нас пара атрымалася: і ён бедны, і я галата (смяецца). Але казалі, што красівая. Я тады не менш заюшыстай была: дзетак яму, адно за адным, – у 53-ім, у 54-ым, у 55-ым! (зноў заразліва смяецца). А жылі ж у мужавых дзядзькі з дзядзінай, восем гадоў ажно, пакуль сваю хаціну не пабудавалі. Цяжкавата было, але ўсё роўна добра. Іосіф быў працавіты і па характары неблагі, за дзецьмі, калі патрэба ўзнікала, дзядзька з жонкай прыглядалі, сваіх яны не мелі. Я, пакуль дзеўкай была, у паляводства хадзіла і на цагляным заводзе працавала. А ўжо як пасыпалася дзятва ды хату пачалі ўзводзіць, сядзела дома. Капейка кожная на ўліку, дык я вязаннем на заказ занялася. Хто што прасіў: світары, кофты, шалікі, рукавіцы, шнуроўкі… Ой, столькі рэчаў навязала!
Ну а ў новай хаце, гаспадарамі, і вунь як весела зажылі. Я на ферме працавала падменнай даяркай. Каровак любіла, як з дзецьмі нянькалася. Уласную жывёлу, канешне, мелі. Соткі, агароды – усё, як у людзей, усё добра. Дзяцей выгадавалі. Дзякаваць богу, ніхто з іх па дрэннай дарозе не пайшоў.
Пра ролю жанчыны ў сям’і
– Цяпер пажывуць трохі і разводзяцца. Характарамі, бач, не сышліся. А я са сваім мужам 62 гады “адтрубіла” (смяецца). Чаго ў сям’і не бывае: і сваркі, і крыўды. Дробязі гэта. Замуж выходзячы, трэба глядзець галоўнае: каб не п’яніца быў, не лайдак і не распуснік. Тут ужо цяжка мірыцца, што казаць, – не будзе ладу ў сям’і, і любоў хутка закончыцца. А вот да характару любога можна прыстасавацца: дзе – змаўчаць, дзе – ласкай, дзе – хітрасцю. І ўсё добра будзе. Мужчына – галава, а жанчына пры той галаве – шыя… А ўсё жыццё кідацца, нечага лепшага шукаць, дык пад старасць нікому патрэбным не будзеш.
На самым бачным, светлым месцы ў хаце Марыі Аляксандраўны, пад абразамі, – іх з Іосіфам вясельны партрэт. І памяць пра мужа ў жанчыны – такая ж светлая…
Пра грошы
– Ай, не гналася за імі ніколі, багацця ніякага не прагнула. Пакуль маладзейшыя былі, дык, канешне, болей стараліся зарабіць: дзяцей жа карміць, апранаць, вучыць трэба было. А цяпер з пенсіі нічога не застаецца. На сябе амаль не трачу: колькі мне там, старой, чаго трэба. Ды і гасцінцаў панавозяць – не паспяваю есці. Раздаю тыя рублі, ды з задавальненнем, бо ёсць каму. Як жа не зрабіць падарункі маім крывінкам да дзён нараджэння? А самі грошы – ну якая з іх радасць?
“Крывінак” у бабулі Марыі шмат: два сыны, дачка, шэсць унучак, адзінаццаты праўнук нядаўна нарадзіўся. Ды іх мужы-жонкі. Ды пра пляменнікаў-пляменніц не забывае. Шматлікая і дружная радня – вось яно, багацце. Хто стане спрачацца?
Пра справы будзённыя
– Дык бяздзельнічаю! (смяецца) Печачку падцеплю, жывёлу сваю пакармлю (у Марыі Аляксандраўны два шэрыя тоўстыя каты-прыгажуны), снег, калі сыпане крыху, на дварышчы размяту – і ўся мая работа. Калі цяжэйшае, дык сынок, Віця, які ў Крулеўшчыне жыве, кожны дзень прылятае – зробіць. І Ліда, дачка, з Таргуноў часта наведваецца. І ўнучкі. Жыву – не бядую. Радыё слухаю, усялякія перадачы ёсць цікавыя. Асабліва канцэрты-віншаванні люблю. Сама, як была маладзейшая, на вечарынах ды застоллях заўжды спявала. Часопісы – вунь іх цэлая кіпа – чытаю, хоць і марудна: зрок ужо дрэнны. Ну і на тэлефоне, як цяпер кажуць, паўдня вішу, усіх абзваню: трэба ж мне быць у курсе падзей! Як пацяплее, дык на вуліцы шабуршу: гародзік у мяне ёсць.
На пытанне, ці вялікі гародзік па плошчы, махае рукой:
– Якое там! Ляха цыбулькі, ды бурачкі, ды часнок, два рады морквы, агуркі, хоць і не надта мне яны патрэбны… Цяпліца з памідорамі, але мае абавязкі – толькі паліваць іх. Ага, яшчэ ж бульба! Чаму смяешся? Вялікі агарод? Во і дачка мне: навошта табе, мама, тыя грады, усё прывязём. А я ёй: калі захачу свежую бульбінку зварыць, да цябе ў Таргуны за ёй папхнуся? Ды і як без работы…
Пра вёску
– Вымірае… Ці не дзе­вяць чалавек толькі засталося. Што зробіш: так ужо вядзецца на свеце. Нешта знікае, нешта паяўляецца. Трэба з гэтым мірыцца. Рана ці позна пойдзеш з жыцця, а дзеці твае з гнязда павыляталі, свае гнёзды звілі, у бацькоўскую хату не вернуцца. Адно толькі трэба пастарацца: каб да канца ў сваёй хаце пражыць, каб дзецям-унукам было куды прыязджаць, пакуль ты жывы, душой сагравацца каля цябе.
Пра шчасце
– Шчаслівая я. Самае найбольшае маё шчасце ў тым, што мае дзеці і ўнукі сем’і крэпкія стварылі, усе ў першым шлюбе жывуць і пра мяне не забываюць. Чаго яшчэ хацець? Усё добра, і на душы супакой. Вясной выйду на вуліцу – сады цвітуць, птушкі шчабечуць, пчолкі гудуць… Такая радасць ахоплівае, што, каб крылы былі, здаецца, узляцела б. Спявае ўсё ўнутры…
Перад развітаннем Марыя Аляксандраўна про­сіць:
– Дзетачка, памясціце ў вашай газеце адну песню. Такая шчымлівая, я яе часта спявала. Адзін мой сын, Лёшка, у Кобрыне жыве, радзей, канешне, яго бачу, па тэлефоне больш перагаворваюся, дык і то цяжка, што далёка. А як жа тым мацеркам, каго дзеці зусім забылі? (на вочы жанчыны ўпершыню нагортваюцца слёзы) Гэта ж жыць – невыносна…
Дождь осенний
стучится по крышам.
Скучно матери
дома одной.
Мать седая
письмо сыну пишет:
«Как ты там,
мой сыночек родной?
В гости ждать
я тебя перестала.
Жду лишь писем,
но ты их не шлешь…
Один раз у тебя побывала –
Жаль, что больше
меня не зовёшь.
Ничего о невестке не знаю,
Про внучат узнаю стороной.
И тебе, видно, стала чужая.
Для меня ж ты,
сыночек, родной.
Ты не думай,
что денег мне надо, –
Не об этом,
сынок, моя грусть.
Ты их трать
на жену молодую –
Я и так
как-нибудь обойдусь.
Ты поймёшь,
когда вырастут детки
И уедут в чужие края.
Тогда вспомнишь
о матери старой
И о чём горевала она.
В моём доме
висят два портрета:
Два родных,
два любимых лица.
Вот была б
моя старость согрета,
Если б ты
был похож на отца!
Твой отец
дорожил всей семьёю.
Сколько ласки
в нём было, тепла!
И была б
моя старость другою,
Если б рядом
с тобой я жила…»
Друкуем. Можа, з лёгкай падачы Марыі Каліта, шчаслівай маці і бабулі, ускалыхнуць гэтыя немудрагелістыя радкі чыюсьці душу, і чыясьці напаўзабытая матуля заплача ад радасці, пачуўшы ў тэлефоннай трубцы або прачытаўшы ў лісце: “Мамачка, даруй за доўгую разлуку. Выязджаю…”

Алена НЕСЦЯРОНАК.
Фота аўтара.